Bugungi kunda imtihonlar ko‘pchilik uchun katta stress manbai bo‘lib qolmoqda. Ko‘p vaqt yodlashga ketadi, lekin kerakli vaqtda bilimlarni eslab qolish qiyinlashadi. Neyrofiziolog Anton Zaxarov bu muammoning sababini inson miyasi va xotirasining tabiiy xususiyatlarida ko‘radi.

Xotira qanday ishlaydi?

Inson xotirasi kompyuterdan farq qiladi. Kompyuterga yozilgan ma’lumotlar o‘zgarmaydi. Inson esa eslash vaqtida ma’lumotni miyadan chiqaradi, qayta ishlaydi va qayta saqlaydi. Shu jarayonda ma’lumot buzilishi mumkin, shuning uchun inson xotirasi xatolarga moyil.

Xotirani mustahkamlash uchun ongli ravishda ishlash kerak. O‘qilgan narsalarni vaqtida tekshirib, to‘g‘rilab borish muhim. Shuningdek, hissiyotlar — quvonch, ajablanish, g‘azab yoki qo‘rquv — yangi neyron bog‘lanmalarning shakllanishiga yordam beradi.

O‘qishdan zavq olish

Ko‘pchilik o‘qishni qiyin jarayon deb o‘ylaydi. Bu — xato. Yangi bilim olishdan zavqlansangiz, miyada ijobiy jarayonlar kuchayadi, yodlash tezlashadi, charchoq kamroq seziladi.

Samarali yodlash bo‘yicha Anton Zaxarovning maslahatlari

Faol yodlash Matnni qayta-qayta o‘qish unchalik foyda bermaydi. Yaxshisi, eslagan narsangizni baland ovozda gapirib chiqing, keyin matnga qarab to‘g‘rilikni tekshiring va yana hikoya qiling. Bu usul miyani faol ishlashga undaydi.

Uyquga e’tibor qarating Bilimlar qisqa xotiradan uzoq muddatli xotiraga aynan uyqu vaqtida o‘tadi. Tunlari yodlash foydasiz. Kechasi uxlamaslik yodlangan narsaning umuman xotirada qolmasligiga olib kelishi mumkin.

Bilimlarni uzoq muddatga yodda saqlang Har kuni 15 daqiqa yod olishni odat qiling. Bu bilimlarni uzoq muddat saqlashga yordam beradi.

Intervallik takrorlashni qo‘llang Takrorlash orasidagi vaqtni bosqichma-bosqich oshirish kerak. Masalan:

• Ertasi kuni takrorlang

• 2 kundan keyin takrorlang

• 4 kundan keyin takrorlang

• 8 kundan keyin takrorlang Shunda yodlash samarali bo‘ladi.

Jismoniy faollikni oshiring Jismonan sog‘lom odam ma’lumotni yaxshiroq eslaydi. Sport miyada kislorod oqimini yaxshilaydi, bu esa eslab qolishni tezlashtiradi. Har kuni 10 ming qadam yurish, 15 daqiqa badantarbiya yoki yoga bilan shug‘ullanish miya va tanani tetik qiladi.

Xulosa

Miya o‘ylaganimizdan murakkabroq ishlaydi. Imtihonlarda muvaffaqiyat — nafaqat ko‘p o‘qishda, balki to‘g‘ri o‘rganishda. Miyaning qanday ishlashini bilsangiz, o‘qish yengillashadi, bilim uzoq saqlanadi.

O‘zingizga savol bering

• Yangi bilim olishdan zavqlanayotganingizni his qilyapsizmi?

• Yodlash usulingiz samarali bo‘lyaptimi?

• Uyqu va jismoniy faollikka yetarli vaqt ajratyapsizmi?